OUDE OPPERVLAKTE MATEN

Morgen

Zoveel als op een morgen bezaaid kan worden, ca. 2/3 hectare.

(Polder Beemster een morgen is 8128,6 m2)

Amsterdamse morgen = 600 vierkante roede = 0,8129 ha
Brielse, Voornse morgen = 2 gemet = 600 vierkante roede = 0,9183 ha

Rijnlandse morgen = 8516 m2

Met een morgen werd ook een gebied aangeduid dat in een ochtend kon worden geploegd.

Een morgen was ongeveer een Hectare groot. De precieze grootte was echter streekgebonden.

Zo bestonden onder meer de

Biltse morgen (0,92 hectare);                                    Gelderse morgen (0,86 hectare);

Rijnlandse morgen (0,85 hectare);                            s'Hertogenbosse morgen (0,993 hectare);

Veluwse morgen (0,93 hectare);                               Waterlandse morgen (1,07 hectare) en

Zijper of Schermer morgen (0,8516 hectare)

Roede

Lengtemaat van ca. 3 1/2 meter ook gebruikt als oppervlakte maat van ca. 14 m2

 Lengte en oppervlaktematen.

(Overgenomen uit: Het Bolswarder Nieuwsblad van sept. 1992 auteursnaam onbekend)
In de eerste plaats de EL, waarvoor de menselijke onderarm (ellepijp) de grondslag vormde.
Vroeger kende men verschillende plaatselijke eenheden.
De el werd bijna uitsluitend in de manufacturenhandel gebruikt en als
vaste lengte werd 69 centimeter aangenomen.Vandaar de benaming Ellemaat.
"Bij de el uitmeten" kende verschillende toepassingen.
PC Hooft: "Meet de deugd niet uit bij de el".
"Zijn mislukte kuiperijen van drie ellen voor een frank", was een
Zuidnederlandse uitdrukking voor iets van weinig waarde.
Een andere oude zegswijze luidde: "Als de el bij het laken komt, valt het vaak niet mee".
Met andere woorden, er is te krap gemeten. Het is het nameten waard.

Een bunder was een oppervlaktemaat, thans gelijk aan een hectare of
10.000 vierkante meter. Vroeger was 900 vierkante ROEDEN of anderhalve MORGEN.
De morgen was een landmaat, die niet overal even groot was.
Men maakte onderscheid. De meest voorkomende was de Rijnlandse morgen,
gelijk aan 8.516 vierkante meter.
De grootste was de Waterlandse morgen, 10.770 vierkante meter, waartegen
de Gelderse morgen met zijn 3.180 vierkante meter wel erg magertjes voor de dag kwam.
De grondbelasting die per morgen betaald moest worden, noemde men
MORGENBEDE of MORGENGELD.

We besluiten nogmaals met ROE of ROEDE, zowel lengte als oppervlaktemaat.
Ook hier verschil in lengte.
Zo onderscheidde men de Rijnlandse, Amsterdamse, Stichtse, Gelderse en
Groningse roede, alle met een lengte tussen de drie en een half en vier meter.
Schertsend zei men wel: "Hij stinkt zeven roeden in de wind".
Als oppervlakte maat was een vierkante roede ongeveer 15 vierkante meter.
Na de invoering van het metrieke stelsel gelijk aan een are, tien bij tien meter.
Oudtijds gold een roede ook als inhoudsmaat voor turf.
Dan bevatte een roede ongeveer 450 stuks.

hont

De hont of hond is een oud-Nederlandse oppervlaktemaat. Eén hont is 100 roede en (meestal) 1/6 morgen. De Rijnlandse hont is 0,14 hectare, maar de maat kan per gebied verschillen. De maat was tot in de 19e eeuw in gebruik.

De hont werd ook wel honderd genoemd en als zodanig terug te vinden in de streeknaam Honderd bij Loppersum.

Het woord hond komt uit het Germaans en stamt af van het woord hunda, dat zowel hond als honderd betekende. De oppervlaktemaat van 100 roede werd dus hont genoemd.

1 morgen = de hoeveelheid land die in één morgen bewerkt kan worden.